[مي‌خواهم اين توضيحِ مختصر در مورد بي‌فاصله‌نويسي را چاپ کنم و به داورهاي پايان‌نامه‌ام بدهم تا از آن‌چه مي‌خوانند چندان شوک‌زده نشوند. اين متن، حاصل تلاش لنا و من است و البته بخش‌هايي از آن از لينک‌اي که در زير آورده‌ام اقتباش و يا حتي کپي شده است. اگر نظري داريد، به‌ام اطلاع دهيد.]

درباره‌ي شيوه‌ي زبان‌نگاري اين پايان‌نامه

ممکن است هنگام خواندن اين پايان‌نامه متوجه شده باشيد که شيوه‌ي زبان‌نگاري (رسم‌الخط) استفاده شده اندکي با آن‌چه در بيش‌تر کتاب‌ها و نوشته‌ها مي‌بينيد تفاوت دارد. شيوه‌ي به‌کاررفته که موسوم به بي‌فاصله‌نويسي است ريشه در مباحثاتي دارد که از ابتداي دهه‌ي هفتاد خورشيدي در بين بعضي از نويسندگان و اديبان بنام فارسي مطرح شده است. از ميان فعالان و شرکت‌کنندگانِ در اين گفتگوها مي‌توان به احمد شاملو، کريم امامي، ايرج کابلي، هوشنگ گلشيري، محمد صنعتي و داريوش آشوري اشاره کرد.

در زبان فارسي، استفاده از کلمات مرکب معمول است. در شيوه‌ي نگارش قديم، اجزاي تشکيل‌دهنده‌ي کلمات مرکب به هم‌ديگر چسبيده Ùˆ تشکيل کلمه‌اي جديد مي‌دهند. به اعتقاد نگارنده Ùˆ بسياري از ديگران، اين شيوه باعث دشوارخواني Ùˆ يا حتي اشتباه‌خواني‌ي کلمات مي‌شود. به عنوان نمونه، در شيوه‌ي قديم کلمه‌اي چون “کتاب‌خوان” را به صورت “کتابخوان” مي‌نوشتند. حال فرض کنيد بخواهيم از کتاب‌خوان، اسم فاعل شخص‌اي را بسازيم Ú©Ù‡ “کتابخوان” را فريب مي‌دهد. در اين صورت يا مي‌بايست به قاعده بنويسيم “کتابخوانفريب” Ùˆ يا استثنايي قائل شويم Ùˆ آن را به شيوه‌اي چون “کتابخوان فريب” Ùˆ يا از اين قبيل بنويسيم. زبان‌نگاري‌ي قديم پر است از اين‌گونه استثناها. مسلم است Ú©Ù‡ اين حالت‌هاي خاصِ نه چندان غريب، فارسي‌خواني را دشوار مي‌کند Ùˆ همه‌ي کلمات مرکب نوين مي‌بايست طي فرآيند يادگيري به چشم فارسي‌زبان آشنا شوند. هم�ن موضوع باعث دشواري‌ي فرآيند توليد کلمات تازه نيز مي‌شود در حالي Ú©Ù‡ اگر فارسي در اين قيد Ùˆ بندها نيافتد، به نظر زبان غني‌اي براي توليد کلمات Ùˆ مفاهيم جديد است. به همين دليل از شيوه‌اي موسوم به بي‌فاصله‌نويسي استفاده مي‌شود Ú©Ù‡ به راحتي از پس نگارش ترکيب‌هاي پيچيده‌اي چون “ناشرِ کتاب‌خوان‌فريب” Ùˆ چون آن بر مي‌آيد.
به طور خلاصه موارد زير را مي‌توان جزو مزاياي اين شيوه دانست:

1. آسان‌تر شدن كار خواندن و نوشتن.
2. آشكارشدن ساختار آوايي و دستوري‌ي زبان.
3. پيش‌گيري از بدتلفظ‌شدن واژه‌ها.
4. رسيدن به يك شيوه‌ي زبان‌نگاري‌ي تا حد ممکن استاندارد و منطقي که قابليت پردازش کامپيوتري را داشته باشد.

در شيوه‌ي بي‌فاصله‌نويسي -همان‌طور Ú©Ù‡ احتمالا تاکنون مشخص شده است- سعي در مجزانويسي‌ي کلمات مرکب مي‌شود. با اين‌حال براي حفظِ وحدت کلمه‌ي مرکب Ùˆ نشان‌دادن ارتباط بين اجزاي تشکيل‌دهنده‌ي آن، از نيم‌ف�صله به جاي فاصله‌ي حقيقي استفاده مي‌شود. يعني به جاي تبعيت از شيوه‌ي قديم Ú©Ù‡ کلمه‌ي مرکب متشکل از “کتاب+خوان+فريب” را به صورت “کتابخوانفريب” مي‌نويسد Ùˆ يا شيوه‌ي بافاصله‌اي Ú©Ù‡ از “کتاب خوان فريب” استفاده مي‌کند، آن کلمه‌ي مرکب به صورت “کتاب‌خوان‌فريب” نگاشته مي‌شود.

علاوه بر اين، در بي‌فاصله‌نويسي به ضماير متصل ملکي نيز هويتِ خاص خود بخشيده مي‌شود. در نتيجه به جاي “کتابم” يا “کتابت” به معناي “کتابِ من” Ùˆ “کتابِ تو” از “کتاب‌ام” Ùˆ “کتاب‌ات” استفاده مي‌کنند.

به عنوان مثال‌اي ديگر از آن‌چه در اين پايان‌نامه به کار رفته است، مي‌توان به اين قاعده اشاره کرد Ú©Ù‡ وقتي قرار است به کلمه‌هايي چون “خسته”ØŒ “بهينه”ØŒ “کم‌تجربه” “ياي اسم‌ساز اضافه مي‌شود، مي‌بايست به “خسته‌گي”ØŒ “بهينه‌گي” Ùˆ “کم‌تجربه‌گي” تبديل شوند Ùˆ نه “خستگي”ØŒ “بهينگي” Ùˆ “کم‌تجربگي”.

اين و چندين شيوه‌ي نگارشي‌ي ديگر در اين پايان‌نامه به ک�ر رفته که در ابتدا ممکن است براي خواننده نامانوس باشد. با اين‌همه در پسِ اکثر دستورهاي داده‌شده در بي‌فاصله‌نويسي، منطقي است که اگر محکم‌تر از منطقِ شيوه‌ي متداول زبان‌نگاري نباشد، مطمئنا ضعيف‌تر هم نخواهد بود. البته بديهي است که اين شيوه نيز بي‌نياز از تغيير و تقويت نيست اما به اعتقاد نويسنده‌ي اين پايان‌نامه نتيجه‌اي جز دقيق‌تر شدن خوانشِ متنِ علمي نخواهد داشت.

براي اطلاعات بيش‌تر مي‌توان به سايت linguism مراجعه کنيد که مجموعه‌اي از مقالات مربوط به اين شيوه‌ي زبان‌نگاري در آن آورده شده است.