علم عوام‌زده
کاش آدم‌ها ÙØ±Ù‚ بین علم Ùˆ “علم” را می‌Ùهمیدند.
در این روزگار برای قشر خاص‌ای از جامعه (بگیریم قشر متوسط) علم Ùˆ علمی شده راه‌کار درست رسیدن به مسایل. تا این‌جای‌اش “از نظر من” هیچ مشکل‌ای وجود ندارد (گرچه برای قبول داشتن این موضوع لازم است ویژگی‌های ذهنی‌ی مشخص‌ای داشته باشید). ایراد کار وقتی پیش می‌آید Ú©Ù‡ آدم‌ها تصور کنند Ú©Ù‡ جمله‌ای چون “نتایج تØÙ‚یقات Ùلان نشان می‌دهد Ú©Ù‡ X” معادل “ØÙ‚یقت این است Ú©Ù‡ X” Ùˆ یا ØØªÛŒ خیلی ساده‌تر‌ Ùˆ بدون قیدتر جمله‌ای مانند “نتیجه‌ی علم‌ورزی این است Ú©Ù‡ X” است.
همین الان وبلاگی را می‌خواندم Ú©Ù‡ متن‌ای را از سایت‌ای ترجمه کرده بود Ùˆ به عنوان ØÙ‚یقت به ملت داده بود Ùˆ به دیگرانی Ú©Ù‡ به چنان ØÙ‚یقت‌ای باور ندارند Ú¯ÙØªÙ‡ بود Ú©Ù‡ خیلی Ù†Ùهمند. بعد Ú©Ù„ÛŒ کامنت برای آن پست گذاشته بودند Ùˆ تشکر کرده بودند Ú©Ù‡ با روش علمی ØÙ‚یقت را به اØÙ…ق‌ها نشان داده است. در ØØ§Ù„ÛŒ Ú©Ù‡ نه الزامی وجود دارد Ú©Ù‡ آن سایت معتبر ØØ³Ø§Ø¨ شود Ùˆ نه این‌که الزامی دارد نتیجه‌ی Ùلان تØÙ‚یق‌ای Ú©Ù‡ در به‌ترین مجله‌ی آن رشته نیز چاپ شده باشد کاملا درست باشد یا مهم‌تر از همه نتیجه‌ی تØÙ‚یق به آن صورت تاویل‌بردار باشد.
7 thoughts on “علم عوام‌زده”
یه آدم متوسط ساختارش این جوریه که کمونیسم رو تبدیل به مذهب میکنه و موارد مشابه دیگه.
انتظار زیادی داری.
كار بكنه بقيه اش مهم نيست.
براي تمدد اعصاب وب‌لاگ منو بخون ((:
برداشت نادرست از داده‌های آماری Ùˆ نتایج مطالعات علمی، چیزی نیست Ú©Ù‡ به Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ عادی Ù…Ù†ØØµØ± باشد. ØØªÛŒ Ù…ØÙ‚قین هم ممکن است در پروسه استنتاج اشتباه‌های ÙØ§ØØ´ کنند. بیشترین این اشتباه‌ها از نوعی است Ú©Ù‡ به قول شما از عبارت «نتایج تØÙ‚یقات Ùلان نشان می‌دهد Ú©Ù‡ X» نتیجه‌گیری‌های نادرست به عمل می‌آید. معروÙ‌ترین Ùˆ شایع‌ترین این نوع نتیجه‌گیری‌ها، اشتباه‌کردن رابط Ùˆ علیت (correlation and causation) است. در بسیاری از تØÙ‚یقات مبتنی بر آمار، Ù…ØÙ‚Ù‚ در مقاله خود در نهایت می‌گوید «بین پارامتر X Ùˆ Y رابطه وجود دارد» Ùˆ Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ در نقل قول‌ها آنرا به تدریج تبدیل می‌کنند به «X دلیل Y است». با این وجود نباید به قول معرو٠آنقدر عقب عقب Ø±ÙØª Ùˆ از آن طر٠بام Ø§ÙØªØ§Ø¯. برخی در جهت معکوس نتیجه‌گیری می‌کنند Ú©Ù‡ اصولا منابع علمی Ùˆ به خصوص آمار،‌ غیر قابل Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ هستند Ùˆ ØØªÛŒ برخی به جستجوی توطئه در آنها می‌پردازند. بدیهی است Ú©Ù‡ هر دو روش نادرست است Ùˆ برای ØÙ„ این گونه مشکلات چاره‌ای نیست جز یادگیری اصول منطق Ùˆ استنتاج Ùˆ مبانی آمار.
علم٠عوام‌زده یا عوام٠علم‌زده؟
… امّا به گمانم علم شده است اسطوره‌ی٠زمانه‌ی٠ما Ùˆ همین -شاید- مادّه‌ی٠خام خوبی باشد برای٠پژوهش.
به untitled: البته من از به کارگیری‌ی Ù„ÙØ¸ متوسط بدین‌گونه واهمه دارم. اما قبول دارم خیلی از آدم‌ها این‌گونه‌اند Ùˆ البته به نظرم هر آدمی در یک زمینه‌ای دارای چنین خطایی است. بعضی‌ها در علم،‌ بعضی‌ها در روابط اجتماعی،‌ بعضی‌ها در Ùهم متون ادبی Ùˆ … ! می‌دانی … می‌خواهم بگویم Ú¯ÙØªÙ† این‌که بقیه خرند ولی شخص شخیص بنده خر نیست خیلی دشوار است Ùˆ نیاز به پررویی زیادی دارد. اگرچه Ùکر کنم اکثر ما (ایرانی‌ها؟ یا Ú©Ù„ آدم‌ها؟ Ùکر کنم ایرانی‌ها بیش‌تر) یک چنین من‌مØÙˆØ±ÛŒâ€ŒØ§ÛŒ دارند.
به بی‌نام: نکته‌ی خوبی بود. ØªÙØ§ÙˆØª در میزان خطای Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ است. موقعی Ú©Ù‡ این پست را نوشتم از این‌که در وبلاگی نظری Ú©Ù„ÛŒ راجع به Ùلان موضوع ارایه شده بود Ùˆ به عنوان اثبات موضوعی از آن Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ می‌کردند Ù†Ø§Ø±Ø§ØØª شده بودم. مخصوصا این‌که متخصص آن رشته آمده بود Ùˆ Ú¯ÙØªÙ‡ بود Ú©Ù‡ “نه! چنین چیزی ثابت شده نیست” ولی نویسنده‌ی وبلاگ Ù…ÛŒâ€ŒÚ¯ÙØª “البته شاید ØØ±Ù‌ات درست باشد. اما مهم این است Ú©Ù‡ علم ثابت کرده Ùلان‌طور”. ØØ§Ù„ا جدا از این‌ها در ادامه‌ی ØØ±Ù‌ات بگویم Ú©Ù‡ جالب است Ú©Ù‡ اصولا تواÙÙ‚ خیلی دقیق‌ای بر این‌که منطق Ùˆ یا مثلا Ø§ØØªÙ…الات Ú†Ù‡ چیزی دارند می‌گویند وجود ندارد.
به Ø§Ø¨ÙˆØ§Ù„ÙØ¶Ù„: اوهوم! دقیقا هر دو! البته من عوام علم‌زده را به عوام ماورای طبیعه‌زده ØªØ±Ø¬ÛŒØ Ù…ÛŒâ€ŒØ¯Ù‡Ù….
به گمان٠من Ú©Ù‡ آدم٠اسطوره‌زده، آدم٠اسطوره‌زده است: بی ÙØ±Ø¯ÛŒØª Ùˆ ناآگاه. Ùکر هم نمی‌کنم Ú©Ù‡ نوع٠علمیَش، چیز٠قابلÙâ€ŒØ§ØØªØ±Ø§Ù…‌تری باشد؛ Ú©Ù‡ خطرناک‌تر هم هست: علم -دست‌Ù‌کم- برای٠مایی Ú©Ù‡ الان Ùˆ در این Ø¨Ø§ÙØª Ù†ÙØ³ می‌کشیم Ù‚Ø§Ø¨Ù„â€ŒÙØ§Ø³ØªÙ†Ø§Ø¯ØªØ±ÛŒÙ† Ùˆ پررنگ‌ولعاب‌ترین است Ùˆ همین، از آن بتی می‌سازد نشکستنی.