ضدخاطرات

اگر از حال و روز من می‌پرسید، تصویر بالا خوب و شفاف است!

scrambleاش می‌کنیم،
و من همیشه یادم می‌آید آن نمودار شانموگام(*) را
که چگونه scrambler کار می‌کند!

(*): شانموگام که همان Shanmugam باشد، نام نویسنده‌ی کتاب مخابرات ۲مان بود. الان که می‌خواستم از نام‌اش مطمئن شوم دیدم که عجب کتاب قدیمی‌ای را به خوردمان داده بودند. کتاب چاپ ۱۹۷۹ است (گرچه واقعا کتاب خوبی بود؛ من که دوست‌اش داشتم).

در نوشته‌ی پیشین‌ام ضدخاطرات‌گویانه از این گفتم که با وجود این‌که شکِ گاه و بی‌گاه در بنیان باورها پسندیده است، اما گاهی لازم است در عمل از شک پرهیز کنیم.
این حرف‌ام کلی بود و می‌تواند به باورهای گوناگونی بازگردد. اما آن‌چه در ذهن من می‌گذشت به داستان‌ای خاص اشاره دارد.

دو سه شب پیش با سامان، یکی از دوستان‌ام، شام می‌خوردیم و بحث می‌کردیم.
بحث به این‌جا کشید که آیا اگر ما پدیده‌ای را بر روی زمین مشاهده می‌کنیم، می‌توانیم تعمیم‌اش دهیم به نقاط دور عالم؟
به عنوان نمونه [مثلا] می‌دانیم که اتم هیدروژن می‌تواند در طیف‌های خاص‌ای نور بتاباند و اتم هلیوم نیز در طیف‌های متمایزی و این طیف‌ها بستگی دارد به سطوح انرژی‌ی الکترون در آن اتم‌ها. بدین‌وسیله به کمک طیف‌نگاری می‌توانیم از ترکیب عناصر ستاره‌ای دوردست باخبر شویم. سوال این است که اگر ما روی کره‌ی زمین مشاهده کرده‌ایم که هیدروژن و فقط هیدروژن -که هیدروژن آن عنصری است که از خواص دیگرش نام‌گذاری‌اش کرده‌ایم- دارای این خاصیت طیفی نیز هست، آیا می‌توانیم نتیجه بگیریم که اگر نور ستاره‌ای را مشاهده کردیم با خواص طیفی‌ای شبیه به آن‌چه در آزمایش‌های‌مان با هیدروژن روی زمین مشاهده می‌کنیم، آن‌گاه آن نور ناشی از هیدروژن‌ای است که ما می‌شناسیم و نه عنصری ناشناس؟
یا ممکن است “فرضا” قوانین فیزیکی در دوردست متفاوت باشند. مثلا جوری باشند Ú©Ù‡ با این‌که خواص‌شان در نقطه‌ای Ú©Ù‡ نتیجه‌شان را مشاهده می‌کنیم دقیقا همان باشد Ú©Ù‡ فرضیه‌ی ما پیش‌بینی می‌کند، اما در واقع قوانین دیگری باشند Ú©Ù‡ تاثیر نزدیک‌دست‌شان کامل متفاوت باشد. اگر این‌گونه باشد، دیگر نمی‌توان گفت Ú©Ù‡ خاصیت ستارگان دوردست همان است Ú©Ù‡ ما تصور می‌کنیم.

این سوال به طور عام‌تر به این باز می‌گردد که آیا قوانین فیزیک جهانی هستند یا خیر؟

از دیدگاه من قوانین فیزیک “به اندازه‌ی کافی” جهانی هستند.
یعنی با این‌که ممکن است قوانین کوانتوم -بدان صورت که اینک می‌شناسیم‌شان- توضیح دقیق‌ای درباره‌ی همه‌ی شرایط ممکن‌ در جهان ندهند (مثلا در جایی که تاثیرات گرانش قابل صرف‌نظرکردن نیست)، اما می‌توانیم انتظار داشته باشیم که این قوانین در شرایط یک‌سان تا حد خوبی ثابت‌اند (و آن اندکی تفاوت هم همیشه به این خاطر است که شرایط هیچ‌گاه کاملا یک‌سان نبوده است؛ مثلا در مثال هیدروژن به دلیل دورشدن ستارگان از هم، فرکانس نوری که مشاهده می‌کنیم عملا کمی به سمت فرکانس نور قرمز متمایل می‌شود. با این‌حال با دانستن قوانین فیزیک (مکانیک کوانتوم، اثر دوپلر و انبساط جهان) همه چیز دقیقا همان‌گونه است که پیش‌بینی می‌کنیم).

تا جایی که من فهمیدم، سامان اعتقادی به این موضوع ندارد در حالی که این اعتقاد برای من جزو باورهای اولیه است. در واقع این اعتقاد کمک می‌کند که منِ نوعی به عنوان یک دانش‌مند علوم طبیعی (که البته می‌توان گفت که نیستم)، بدانم که کار بی‌هوده‌ای نمی‌کنم. اگر این باورم سست شود، فیزیک‌دان‌بودن از نظرم کار کم‌ارزشی خواهد بود.

اما سوال اصلی این است: چرا من باید به جهانی‌بودن قوانین فیزیک باور داشته باشم؟ بنیان چنین اعتقادی چیست؟ آیا می‌توان اثبات کرد که چنین چیزی صحیح است؟ آیا می‌توان این باور را بر گرده‌ی باوری ساده‌تر و قابل فهم‌تر بنیان کرد؟ مثلا چیزی از جنس اصل اوکام؟ اما باز سوال این است: صحت آن اصل از کجا ناشی می‌شود؟ آیا می‌توان آن را بر اساس استدلالی تحلیلی بنیان نهاد؟

به هر حال این موضوع برای‌ام جالب بود. از چند نفر دیگر از دوستان‌ام نظرشان را پرسیدم. نادر در وبلاگ‌اش به‌ام پاسخ داده است. پاسخ‌اش را در این‌جا بخوانید.

نظر شما چیست؟

نوشته‌ی پیشین‌ام
وبلاگ نادر
پاسخ‌ نادر

گاهی باید در چیزهایی شک کرد،
اما نه همیشه!
یعنی
لازم است که
به هر حال
به چیزهایی پابند بود – دستِ Ú©Ù… از جنبه‌ی عملی!

J. Craig Venter (The Richard Dimbleby Lecture Series)

در این سخنرانی Craig Venter درباره‌ی علم، ژنتیک و آینده‌ی آن صحبت می‌کند. دیدن یا شنیدن‌اش را به‌تان توصیه می‌کنم.
Craig Venter یکی از افراد تاثیرگذار بر پروژه‌ی ژنوم انسان بوده است.

نظرتان درباره‌ی تکامل چیست؟
چیز خاص‌ای را احساس می‌کنید جز تکامل لباس پوشیدن؟ (البته اگر کارها دالی و پیکاسو و یکی دو نفر دیگر را کنار بگذاریم).
قبلی‌ها خوش‌گل‌تر بوده‌اند یا جدیدی‌ها؟
چرا بیش‌تری‌ها سرشان را به سمت راست خم کرده‌اند؟

تکمیلی: آیا تصورم از این‌که بیش‌تر سرها به سمت راست متمایل هستند درست است؟ رامین به‌ام گوش‌زد کرد و من هم رفتم شمردم. در مورد بعضی موارد سخت بود تصمیم گرفتن این‌که سر به سمت‌ای متمایل است یا این‌که مستقیم و راست است. اما به هر حال نتیجه -با احتمالا کمی خطا- این بود که ۴۶ نفر سرشان به راست متمایل بود (راست خودشان؛ چپ بیننده!)، ۲۶ نفر به چپ و ۱۸ نفر مستقیم.

لینک در یوتوب

…

Read More Read More

حالا فرض کن یک چیزی گفتی و جواب‌ات را نداد؛ چه می‌خواهی بکنی؟ چه می‌توانی بکنی اصلا؟
ول‌اش کن! مهم نیست. جواب داد که داد، نداد هم نداد.
تو می‌خواستی یک چیزی به‌اش بفهمانی؛ نفهمید، گور باباش!

وارد این سایت شوید و عقاید سیاسی‌ی خود را با کاندیداهای ریاست جمهوری‌ی امریکا مقایسه کنید. این تست، بیست سوال در زمینه‌های سیاست خارجه، اقتصاد، محیط زیست، عراق، بهداشت و درمان عمومی، تروریسم و غیره از شما می‌پرسد و عقایدتان را با کاندیداهای مختلف مقایسه می‌کند.

نتیجه‌ی من، به طور خلاصه، این بود که عقاید سیاسی‌ام بیش‌تر از همه به باراک اوباما (Barack Obama) نزدیک بود: پنج درصد از لحاظ اقتصادی چپ‌تر بودم و شش درصد پیش‌روتر.

برای این‌که ببینم معنای این تفاوت‌ها چیست، پاسخ‌های خود را با پاسخ‌های او مقایسه کردم.

منشاء تفاوت‌های‌مان دو چیز بود:
۱) دیدگاه [نیمه-]شک‌گرای من اجازه نمی‌دهد در مورد خیلی از نظرات چندان مطمئن حرف بزنم. در حالی که من با خیلی موارد موافق یا مخالف بودم، او به شدت موافق یا مخالف بود.

مثلا باراک اوباما اعتقاد شدیدی دارد که سقط جنین نباید غیرقانونی باشد، اما اعتقاد من به آن شدت نیست. یعنی اعتقاد ندارم پس از گذشت زمان‌ای از بارداری کس‌ای حق دارد به طور دل‌خواه جنین را بکشد.

یا او بیش و کم اعتقاد دارد که افزایش مالیات بر سوخت‌های فسیلی باعث کاهش آلودگی‌ی محیط زیست خواهند شد. من در این مورد مطمئن نیستم. زنجیره‌ی تاثیرات پیچیده‌تر از آن است که تنها با افزایش یک عامل،‌ فقط یک متغیر تغییر کند.
مثلا ممکن است با افزایش قیمت سوخت،‌ صنعت خودروسازی کم‌سودتر شود و در نتیجه خودروسازان از هزینه‌های R&Dشان بزنند و پژوهش بر روی خودروهایی که با انرژی‌های دیگر (مثلا خورشیدی) کار می‌کنند متوقف شود. این توقف پژوهش ممکن است در آینده‌ی دراز مدت تاثیرش از کم‌شدن مصرف سوخت‌های فسیلی بیش‌تر باشد.
دیدگاه من در این‌باره پیاده‌سازی‌ی سیاست‌های تشویقی است: تشویق به صورت اختصاص مالیات کم‌تر بر صنایع با انرژی‌های جای‌گزین و افزایش بودجه‌ی پژوهش‌های مربوط.
البته باز هم بگویم که این‌ها تنها حدس من است و بدون تحلیل‌ای اقتصادی حرف قاطع‌ای نمی‌توان زد.

۲) در مورد یک چیزهایی واقعا اختلاف نظر داریم. مثلا من اعتقاد ندارم که دور مرزهای کشوری را باید سیم‌خاردار کشید، اما او متمایل به چنین باوری است. یا مثلا من باور دارم که امریکا باید هزینه‌های تسلیحاتی‌اش را کم کند، اما او مخالف چنین اعتقادی است.

البته حدس می‌زنم بخشی از این تفاوت‌ها ناشی از حساسیت‌های بعضی از موضوعات برای امریکاییان باشد. مثلا جنگ علیه تروریسم، خروج از عراق و مساله‌ی مهاجرین غیرقانونی کم و بیش جزو مسایل ناموسی‌ی امریکاییان است، و دیدگاه بسیار متفاوت درباره‌شان به باخت زودرس کاندیداها منجر می‌شود.
اما از طرف دیگر نوع نگاه من به این موضوعات و اهمیت‌شان تنها به خاطر نگاه انسان‌مدارانه‌ام است بدون توجه به مصلحت کشور. شاید اگر من -و احتمالا هر کس دیگری- جای او بود در بعضی موارد ‌موضع‌ای به هنجارتر برمی‌گزید.

حال با همه‌ی این اوصاف، آیا به من رای می‌دهید؟

مرتبط

* قطب‌نمای سیاسی: لیبرال‌تر و چپ‌تر (باورهای سیاسی‌ی من در سال ۲۰۰۷)
* جهت‌گیری‌ی سیاسی: لیبرال چپ (باورهای سیاسی‌ی من در سال ۲۰۰۴)

شاید یکی از شانس‌های هر فردی بتواند این باشد که شخص‌ای بسیار شبیه به خودش (از نظر ذهنی) را در دست‌رس داشته باشد و از او مشاوره بگیرد. من ممکن است مشاور خوبی باشم، اما وقتی خودم درگیر مساله‌ای هستم به آن خوبی واکنش نشان نمی‌دهم.
شما چطور؟

اگر برنامه‌نویسی‌ی علمی می‌کنید، احتمال زیادی دارد که بخواهید اسم متغیرهای‌تان را آلفا،‌ بتا، گاما، تتا، یا دیگر حروف یونانی بگذارید. مخصوصا که راحت‌تر است که فرمول‌هایی را که از ابتدا به حروف یونانی نوشته شده است به طور مستقیم به صورت کد در بیاوریم.
مشکل خیلی مرسوم برای ما فارسی‌زبان‌ها این است که املای این لغات را به اشتباه می‌نویسیم. مثلا می‌نویسیم teta یا alfa. املای انگلیسی‌ی این لغات متفاوت است و به نظرم به‌تر (و زیباتر) است که املای درست‌شان را رعایت کنیم. بعضی از مرسوم‌ها را این‌جا می‌نویسم:

آلفا: Alpha (و نه Alfa)
بتا: Beta
گاما: Gamma (و نه Gama)
اتا: Eta
تتا: Theta (و نه Teta)
کاپا: Kappa (و نه Kapa)
لامبدا: Lambda (و نه Lamda)
رو: Rho (و نه ro)

املا بقیه را می‌توانید از این صفحه‌ی ویکی‌پدیا ببینید.
تلفظ حروف یونانی را هم می‌توانید در این‌جا بشنوید.

Photo by Mahalie


Mark Knopfler, “Irish Boy,” Cal soundtrack (MP3 – 6.3MB)

سال ۲۰۰۸ مبارک باد! (:

با این‌که هنوز نسبت به تغییر سال‌های میلادی حسِ غریبِ نو-بودگی را ندارم، اما دیگر آن‌چنان نیز نسبت به آن بی‌تفاوت نیستم. به هر حال کم‌ و بیش نقطه‌ی شروع سالِ دنیای اطراف‌ام است.

راستی این موسیقی و عکس هم مثلا هدیه‌ی سالِ نوی شما!