Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ÛŒ به عنوان بنیان اخلاق
بنیان اخلاق Ú†Ù‡ می‌تواند باشد؟ پاسخ‌ها Ù…ØªÙØ§ÙˆØªâ€ŒØ§Ù†Ø¯. بعضی‌ها ممکن است پدیده‌ای ماورای‌طبیعی را وارد ماجرا کنند Ùˆ بنیان اخلاق را برخاسته‌ی آن پدیده بدانند. راه دیگر این است Ú©Ù‡ قوانین اخلاقی را نتیجه‌ی تواÙق‌های انسان‌ها Ùˆ تغییرات آن در طول سالیان سال بدانیم. Ùˆ البته می‌توان نگاه‌ای تکاملی – Ú†Ù‡ در Ø³Ø·Ø Ø¨ÛŒÙˆÙ„ÙˆÚ˜ÛŒÚ© Ùˆ Ú†Ù‡ در Ø³Ø·Ø ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ – نیز به ماجرا داشت. غیر از دیدگاه اولی Ú©Ù‡ به نظرم نامربوط است، دیدگاه تواÙÙ‚ اجتماعی Ùˆ نگاه تکاملی به آن کاملا معقول است.
اما آن‌چه می‌خواهم درباره‌اش بنویسم Ú©Ù…ÛŒ ØªÙØ§ÙˆØª دارد. می‌خواهم بپرسم Ú©Ù‡ آیا می‌شود بر اصول ابتدایی‌ای تواÙÙ‚ کرد Ùˆ بر روی آن‌ها قوانین اخلاقی را بنیان نهاد؟ این اصول ثابت نیستند. تغییر می‌کنند. تکامل می‌یابند. ØµØØªâ€ŒØ´Ø§Ù† هم پیشین نیست Ú©Ù‡ ØØ±Ù‌زدن از ØµØØª اصول اخلاقی -دست‌کم از دیدگاه تجربی/منطقی- مهمل است (به هیوم می‌اندیشم). اما اصول‌ای هستند -یا به‌تر بگویم، می‌توانند باشند- Ú©Ù‡ قضایای استدلال‌شده از آن‌ها هم‌راستای قوانین ÙØ¹Ù„ی‌ی اخلاقی هستند Ùˆ خیلی از مردم – نگویم همه – آن نتایج را اخلاقی می‌دانند. این اصول Ø´Ú©Ù„ ÙØ´Ø±Ø¯Ù‡â€ŒÛŒ قوانین Ùˆ باورهای اخلاقی‌‌اند. Ø´Ú©Ù„ ابسترکت آن‌های‌اند. زبان‌ای‌اند Ú©Ù‡ قوانین اخلاقی از آن زاده می‌شود.Ùˆ به همین خاطر می‌توان امید داشت Ú©Ù‡ قابلیت تعمیم به ما می‌دهند: در شرایطی Ú©Ù‡ پیش‌تر درباره‌شان ØØ±Ù نمی‌زدیم یا به آن اصولا Ùکر نکرده بودیم نیز هم‌چنان توصیه‌ی اخلاقی بکنند (بدیهی است به generalization boundها Ùکر می‌کنم).
بگذاریم یکی دو مثال از این دست اصول بزنم:
-  توصیه‌ی اخلاقی برای انسان‌هاباید طوری باشد Ú©Ù‡ اگر نام آدم‌ها را تغییر بدهیم، توصیه تغییر نکند (ÙØ±Ù…‌های دیگر چنین اصل‌ای: خود را به جای دیگران بگذارد Ùˆ ببین آیا دوست داری چنان چیزی برای‌ات رخ دهد یا خیر؛ آن‌چه را Ú©Ù‡ برای خود نمی‌پسندی، برای هم‌سایه‌ات هم نپسند).
-  زجر انسانی غیراخلاقی است.
- …
 همه‌ی این مقدمه‌ها را Ú¯ÙØªÙ… تا برسم به این نکته‌ای Ú©Ù‡ در پاراگرا٠بعدی خواهم آورد.
چند روز پیش به این می‌اندیشیدم Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ معیارهایی را در تدوین قوانین اخلاقی‌ای Ú©Ù‡ گستره‌ای بیش از انسان‌ها دارد باید در نظر بگیریم؟ مثلا می‌دانیم Ú©Ù‡ آزمایش‌های پزشکی‌ی خطرناک بر روی انسان‌ها ØªÙ‚Ø¨ÛŒØ Ø´Ø¯Ù‡ است (بگذریم Ú©Ù‡ نازی‌ها چنین کرده‌اند؛ امریکایی‌های پس از جنگ جهانی‌ی دوم چنین کرده‌اند Ùˆ Ø§ØØªÙ…الا خیلی‌های دیگر). با این ØØ§Ù„ خیلی‌ها مشکل چندان‌ای با آزمایش روی ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§Øª ندارند (جدا از گروه‌های ØÙ…ایت از ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§Øª). Ùˆ البته میزان مواÙقت یا مخالÙ‌شان بستگی به ØÛŒÙˆØ§Ù† دارد. مثلا آزمایش روی موش کاملا قابل قبول است (جز Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ رقیق‌القلب Ú©Ù‡ به هر ØØ§Ù„ دل‌شان نمی‌آید خون ببینند). خوک Ùˆ گربه نیز به هم‌چنین. اما وقتی ØµØØ¨Øª از شامپانزه می‌شود، ماجرا خیلی ÙØ±Ù‚ می‌کند. هم‌چنان کاسه‌ی سر شامپانزه را باز می‌کنیم Ùˆ به مغزش الکترود وصل می‌کنیم، اما Ø§ØØªÙ…الا چنین کاری را Ø¨ÛŒâ€ŒÙ…Ù„Ø§ØØ¸Ù‡ انجام نمی‌دهیم. سوال این است Ú©Ù‡ چرا این‌گونه است Ùˆ اصل اخلاقی‌ی پشت همه‌ی این‌ها چیست؟
به نظرم آمد اصل اخلاقی چنین چیزی است: «پلیدی‌ی آسیب‌رساندن به موجود رابطه‌ی مستقیم با Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ÛŒâ€ŒÛŒ آن موجود دارد.»
در نتیجه در آزمایش‌ پزشکی موش که خودآگاهی‌ی کم‌تری نسبت به یک آغازین دارد، بیش‌تر آسیب می‌بیند و انسان کم‌تر از پسرعموهای شامپانزه‌اش!
دو نکته‌ی دیگر بگویم:
Û±) این قانون اخلاقی می‌تواند به ماشین‌ها نیز تعمیم یابد. Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ÛŒâ€ŒÛŒ ماشین (روبات) میزان پلیدی‌ی آسیب‌رساندن به آن را مشخص می‌کند. بیش‌تر ماشین‌های ÙØ¹Ù„ÛŒ طبق تعریÙ‌های قابل قبول از خودآگاهی، دارای خودآگاهی‌ی ØµÙØ±Ù†Ø¯. در نتیجه پلیدی‌ی آسیب‌رساندن به آن‌ها نه به خاطر آسیب به خود آن‌ها Ú©Ù‡ به خاطر آسیب به دیگران است (من نباید قهوه‌ی داغ روی کامپیوتر دیگری بریزم نه به این دلیل Ú©Ù‡ کامپیوتر رنج می‌کشد Ùˆ رنج‌اش را درک می‌کند بلکه به این دلیل Ú©Ù‡ ØµØ§ØØ¨ کامپیوتر رنج خواهد کشید).
Û²) خودآگاهی‌ی انسان‌ها از دو جنبه ثابت نیست. یک این‌که بعضی آدم‌ها بیش‌تر از دیگران خودآگاه‌اند Ùˆ بعضی کم‌تر. به طور خاص به ØªÙØ§ÙˆØªâ€ŒÙ‡Ø§ÛŒ بیولوژیک مغز می‌اندیشم: مثلا کودکان‌ای Ú©Ù‡ بی‌کورتکس متولد می‌شوند؛ یا آسیب‌دیده‌های مغزی؛ Ùˆ خیلی نمونه‌های دیگری Ú©Ù‡ ØØªÛŒ جزو بیماری ØØ³Ø§Ø¨ نمی‌شود Ùˆ ØªÙØ§ÙˆØª آدم‌ها با یک‌دیگر است. جنبه‌ی دیگر این است Ú©Ù‡ هر شخص ÙˆØ§ØØ¯ در طول زمان‌های مختل٠نیز خودآگاهی‌اش Ú©Ù… Ùˆ زیاد می‌شود. مثلا وقتی الکل نوشیده است یا از مخدر Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ کرده، یا زمان‌ای Ú©Ù‡ تازه بیدار شدهْ میزان خودآگاهی‌اش Ú©Ù… یا زیاد می‌شود. ØØ§Ù„ اگر تواÙÙ‚ کنیم Ú©Ù‡ اصل اخلاقی‌ی پیش‌نهادی‌ام قابل قبول است، آن وقت تکلی٠اخلاقی‌مان درباره‌ی چنین ØªÙØ§ÙˆØªâ€ŒÙ‡Ø§ÛŒÛŒ چیست؟
شاید پاسخ این باشد Ú©Ù‡ مشکل‌ای در چنین شرایطی پیش نمی‌آید چون کمینه‌ی خودآگاهی‌ی ÙØ±Ø¯ در بیش‌تر ØØ§Ù„ات آن‌قدر زیاد است Ú©Ù‡ تبعیت از قوانین پایه‌ای اخلاقی را -آن‌چه در ØØ§Ù„ ØØ§Ø¶Ø± پایه‌ای می‌دانیم- بر او واجب کند. یا شاید می‌توان نوع‌ای متوسط زمانی‌ی میزان خودآگاهی‌ی موجود را به عنوان میزان خودآگاهی‌اش در نظر Ú¯Ø±ÙØª Ùˆ بر اساس آن قضاوت کرد.
دوشنبه Û±Û° اکتبر Û²Û°Û±Û± – مصاد٠با Thanksgiving کانادایی
12 thoughts on “Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ÛŒ به عنوان بنیان اخلاق”
نظرات Peter Singer (و اصولا Utilitarianism) رو ببین.
wow! that was a really interesting article. I would say I agree with you more or less.
by the way, I’m happy that you write these stuff in farsi. when I’m reading it, it’s like a good exercise for my brain not to forget difficult words and sentences in farsi 😀
گرامی، به Ø§Ù†ØªÙØ§ÛŒ مقدم نمی‌توان Ø¨ØØ« کرد. یعنی صغرایت صادق نیست.
اعلامیه جهانی ØÙ‚وق بشر، هر ØµØ§ØØ¨ بدن انسانی را -ÙØ§Ø±Øº از هر چیز دیگری- ØµØ§ØØ¨ ØÙ‚ برابر با دیگران می‌داند. با تئوری شما، می‌توان یک منگل را کشت تا اعضایش را به چند استاد دانشگاه نیازمند اهدا داد Ùˆ خیلی هم Ø®ÙˆØ´â€ŒØØ§Ù„ بود. البته من Ùˆ شما این کار را برای کامپیوترهایمان می‌کنیم Ùˆ شاید در مورد سگ Ùˆ گربه هم Ù…Ø®Ø§Ù„ÙØªÛŒ نباشد.
خلاصه خواستم بگویم Ú©Ù‡ Ø¨ØØ« جواب خاصی ندارد،‌ کسی پدر Ùˆ مادر از کار Ø§ÙØªØ§Ø¯Ù‡â€ŒØ§Ø´ یا آلزایمری‌اش را دور نمی‌ادازد اما در مورد اشیایش این کار را می‌کند.
اما شما می‌توانی وصیت Ú©Ù†ÛŒ Ú©Ù‡ اگر Ø³Ø·Ø Ù‡ÙˆØ´ÛŒØ§Ø±ÛŒ شما از ØØ¯ÛŒ پایینتر آمد -مثلاً زندگی گیاهی- اعضایتان را به بقیه برسانند Ùˆ خودتان را خلاص.
به Mr. K: ممنون از معرÙÛŒ. یکی از سخنرانی‌های‌اش را پیش‌تر دیده بودم، اما کارهای‌اش را نخوانده‌ام. Ùقط یک نکته: دیدگاه من الزاما دیدگاه utilitarism نیست (می‌تواند باشد یا نباشد) Ùˆ به همین خاطر ØªÙØ§ÙˆØªâ€ŒÙ‡Ø§ÛŒ با Singer دارد. اما وقتی در Animal Liberation بنای اخلاق را قابلیت رنج‌کشی موجود می‌نهد، شباهت‌هایی با بنا-نهادن آن بر اساس خودآگاهی پیدا می‌کند.
به Farzad: ممنون! (: زکات لذت بردن از هر نوشته به اشتراک‌گذاری‌ی آن است.
به mim: سه نکته:
Û±) Ø¨ØØ« بر سر بنیان اخلاق است Ùˆ نه این یا آن قوانین اخلاقی‌ی تدوین‌شده در زمان خاص. اعلامیه‌ی ØÙ‚وق بشر -هر چقدر هم با آن مواÙÙ‚ باشیم- امری پیشین نیست Ú©Ù‡ بخواهد دلیل اثبات یا رد اصل‌ای اخلاقی باشی.
Û²) وقتی می‌نویسم « شاید پاسخ این باشد Ú©Ù‡ مشکل‌ای در چنین شرایطی پیش نمی‌آید چون کمینه‌ی خودآگاهی‌ی ÙØ±Ø¯ در بیش‌تر ØØ§Ù„ات آن‌قدر زیاد است Ú©Ù‡ تبعیت از قوانین پایه‌ای اخلاقی را -آن‌چه در ØØ§Ù„ ØØ§Ø¶Ø± پایه‌ای می‌دانیم- بر او واجب کند»، به همین Ùکر می‌کنم Ú©Ù‡ یک ÙØ±Ø¯ عقب‌مانده‌ی ذهنی را نباید کشت چون کمینه‌ی خودآگاهی‌اش با ÙØ§ØµÙ„ه‌ی بسیار از هر موجود غیرانسان دیگری بیش‌تر است. یعنی Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ÛŒâ€ŒÛŒ تقریبا اکثر انسان آن‌قدر بالاست Ú©Ù‡ کشتن‌شان را نهی می‌کند. مثال‌تان درباره‌ی پدر Ùˆ مادر از کار Ø§ÙØªØ§Ø¯Ù‡ Ùˆ ÙØ±Ø¯ دارای آلزایمر نیز پاسخ‌ای مشابه دارد.
Û³)‌ چطور می‌شود Ú©Ù‡ کس‌ای Ú©Ù‡ در وضعیت گیاهی قرار دارد قابل کشته‌شدن است (با قطع پشتیبانی ØªÙ†ÙØ³ÛŒ Ùˆ غیره — ØÙ‚‌ای Ú©Ù‡ به اطراÙیان ÙØ±Ø¯ داده می‌شود)ØŸ Ú†Ù‡ معیاری برای چنین تصمیم‌ای وجود دارد؟ آیا معیار چیزی است کم‌بود/نبود خودآگاهی؟ یا اصلا چرا از مرگ ØØ±Ù بزنیم؟ آیا غیراخلاقی است اگر ÙØ±Ø¯ÛŒ با عقب‌ماندگی‌ی ذهنی‌ی شدید را از ØªØØµÛŒÙ„ات دانش‌گاه‌ای Ù…ØØ±ÙˆÙ… کنیم؟ یا آیا غیراخلاقی است اگر به ÙØ±Ø¯ دایم‌الخمر امکانات خلق اثر هنری‌ی کم‌تری نسبت به ÙØ±Ø¯ با استعداد هنری‌ی بالا بدهیم؟ (در هر دو مثال ÙØ±Ø¶ Ú¯Ø±ÙØªÙ‡â€ŒØ§Ù… Ú©Ù‡ منابع Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ است Ùˆ تنها می‌توانیم امکانات را به یکی از این دو اختصاص دهیم. Ùˆ سوال این است Ú©Ù‡ آیا باید با انتخاب‌ای تصادÙÛŒ منابع را تقسیم کنیم یا این‌که باید یکی از دو ÙØ±Ø¯ را بر دیگری ØªØ±Ø¬ÛŒØ Ø¯Ù‡ÛŒÙ…). در مثال دوم نیز ÙØ±Ø¶ Ú¯Ø±ÙØªÙ‡â€ŒØ§Ù… Ú©Ù‡ ÙØ±Ø¯ با استعداد هنری به طور متوسط Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ÛŒâ€ŒÛŒ بالاتری نسبت به ÙØ±Ø¯ دایم‌الخمر دارد).
شاید اگر انگیزه‌ی اصلی‌ی این نوشته را چنین خلاصه کنم، Ù…Ùهوم‌تر باشد: برای این‌که بتوانیم راجع به اخلاق برای گستره‌ی وسیع‌ای از موجودات ØµØØ¨Øª کنیم نیاز به Ú†Ù‡ اصل/اصل‌های اخلاقی‌ای داریم؟
منظور شما از آسیب چیه؟دادن امکانات بیشتر به ÙØ±Ø¯ خلاق تر با توجه به همون Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ بودن امکانات رو هم آسیب Ù…ÛŒ دونید؟این جور در Ù…Ùهوم وسیعی Ú©Ù‡ شما “آسیب ” رو ØªÙØ³ÛŒØ± کردید همه ÛŒ راه ها Ùˆ روش های موجود غیر اخلاقی Ù…ÛŒ شه. ازمدرسه ÛŒ تیز هوشان Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ تا Ùلان دانشگاهی Ú©Ù‡ با ضوابط خاصی دانشجو Ù…ÛŒ گیره!
مساله ÛŒ بعدی این Ú©Ù‡ در مورد ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§Øª ما Ù…Ù„Ø§ØØ¸Ø§Øª دیگه ای رو هم دخیل Ù…ÛŒ کنیم در این اصل.ÙØ±Ø¶Ø§ این اصل رو بپذیریم آیا پلیدی کشتن مرغ Ùˆ خروس Ùˆ گاو Ùˆ گوسÙندی Ú©Ù‡ با Ú†Ù‡ اشتهایی Ù…ÛŒ خوریم را یکسان Ù…ÛŒ دونیم با کشتن یک پروانه ÛŒ زیبایی Ú©Ù‡ برای خودش Ù…ÛŒ چرخه؟طبق این اصل اگه کشتن مرغ Ùˆ خروس رو امر پلیدی نمی دونیم پس کشتن همه ÛŒ ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§ØªÛŒ Ú©Ù‡ در این Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯ آگاهی هستند هم نباید پلید باشه Ùˆ اگر این کار رو پلید Ù…ÛŒ دونیم طبق این اصل باید گیاهخوار شد؟!
منظور شما از آسیب چیه؟ آیا دادن امکانات بیشتر با توجه به همون Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ بودن منابع به ÙØ±Ø¯ مثمر ثمر تر ØŒ آسیب به Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ دیگه هست؟در این Ù…Ùهوم وسیعی Ú©Ù‡ شما به کار بردید خیلی از کارها Ùˆ مدیریت تخصیص منابع وخیلی از Ø¨ØØ« های این چنینی Ú©Ù‡ غیز اخلاقی Ù…ÛŒ شه از ایجاد مدرسه ÛŒ تیز هوشان Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ تا Ùلان استاد Ùˆ دانشگاهی Ú©Ù‡ با ضوابط خاصی دانشجو Ù…ÛŒ پذیره!
مساله ÛŒ دیگه این Ú©Ù‡ ما در مواجه شدن با ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§Øª نکات دیگه ای رو هم Ù„ØØ§Ø¸ Ù…ÛŒ کنیم.ÙØ±Ø¶Ø§ مرغ Ùˆ خروس Ùˆ گاو Ùˆ گوسÙند رو Ù…ÛŒ کشیم Ùˆ خیلی هم با اشتها نوش جان Ù…ÛŒ کنیم اما دلمون نمیاد پروانه ای زیبا Ú©Ù‡ برا خودش داره Ù…ÛŒ چرخه رو نابود کنیم.اگه بخواهیم طبق این اصل عمل کنیم اگه کشتن مرغ Ùˆ خروس امر پلیدی نیست پس کشتن همه ÛŒ ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§ØªÛŒ Ú©Ù‡ در همین Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯ آگاهی هستند هم نباید پلید باشه Ùˆ اگر کار پلیدی هست Ùˆ داره انجام Ù…ÛŒ شه پس کشتن همه ÛŒ ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§Øª در همین Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯ آگاهی هم نباید داد کسی رو در بیاره . آیا طبق این اصل باید گیاهخوار شد؟!
Ùˆ این Ú©Ù‡ اگه یه موجودی دارای Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ÛŒ بالاتر از انسان هم وجود داشت اونوقت هم همین اصل رو Ù…ÛŒ Ù¾Ø°ÛŒØ±ÙØªÛŒÙ†ØŸ
Ùکر نمیکنید یک طرÙÙ‡ اصل اخلاقی بنا نهادید ØŸ
به نظرم این اصل اخلاقی Ùقط روی خود اگاهی موجود مورد بی اخلاقی قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ نظر دارد . اما بی اخلاقی روی موجود بی اخلاقی کننده Ú†Ù‡ اثری میگذارد … باری .. ما از له کردن مورچه آزار نمیبینیم اما اگر این کار را بصورت سادیسمیک روی هزاران مورچه انجام دهیم یا یک مورچه را از روی لذت سادیسمیک تکه تکه کنیم Ú†Ù‡ ØŸ باز هم عمل غیر اخلاقی انجام نداده ایم ØŸ یا روی خودمان عمل غیر اخلاقی انجام داده ایم … از این نظر Ú©Ù‡ روØÙ…ان را آزرده ایم ØŸ …
به تبسم: این‌که دقیقا تعری٠«آسیب» چیست، سوال خوب‌ای است. پاسخ‌ام در ØØ§Ù„ ØØ§Ø¶Ø± این است Ú©Ù‡ آسیب‌رساندن عمل‌ای است Ú©Ù‡ مغایر شانس ØÛŒØ§Øª موجود باشد (یعنی شانس بقای‌اش را Ú©Ù… کند) یا این‌که باعث Ù†Ø§Ø±Ø§ØØªÛŒâ€ŒÛŒ آن موجود شود (مخصوصا برای موجودات با خودآگاهی‌ی قابل قبول Ú©Ù‡ دارای Ø§ØØ³Ø§Ø³â€ŒØ§Ù†Ø¯).
این‌که تخصیص منابع غیراخلاقی است یا نه، بستگی دارد به نوع تخصیص منابع. اگر همه‌ی شرایط بین دو موجود (از جمله Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ÛŒâ€ŒØ´Ø§Ù†) یک‌سان باشد، آن وقت انتخاب غیرتصادÙÛŒ بین یکی از آن غیراخلاقی است. اما توجه کنید Ú©Ù‡ خیلی وقت‌ها همه‌ی شرایط دقیقا یک‌سان نیست. مثلا اگر Ùقط یک پیانو وجود داشته باشد Ùˆ دو متقاضی کار با آن، پیانو را بیش‌تر به کس‌ای اختصاص می‌دهیم Ú©Ù‡ تجربه/استعداد بیش‌تری دارد. یا وقتی یک میزان غذا Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ غذا وجود دارد، غذا را به کس‌ای می‌دهیم Ú©Ù‡ نیاز بیش‌تری به آن دارد (در این ØØ§Ù„ت خودآگاهی ثابت است).
در مورد مثال پروانه … این‌که دل‌مان نمی‌آید پروانه‌ی زیبا را بکشیم به این معنا نیست Ú©Ù‡ کشتن‌اش غیراخلاقی است. Ùˆ از طر٠دیگر یک نکته‌ی مهم دیگر هم وجود دارد: کشتن مرغ Ùˆ گاو Ùˆ غیره بی‌دلیل نیست (چون ما تا ØØ¯ زیادی وابسته به پروتیین گوشتی هستیم). در واقع در یک دیدگاه utilitaristic تصمیم می‌گیریم Ú©Ù‡ بهای بیش‌تری به خود بدهیم چون خودآگاهی‌ی بیش‌تری داریم. البته می‌توان استدلال کرد Ú©Ù‡ خودآگاهی‌ی بیش‌تر ما توجیه کاÙÛŒ برای کشتن موجودات دیگر نیست. در چنین شرایطی توصیه‌ی اخلاقی این است Ú©Ù‡ باید گیاه‌خوار بود.
توجه کنید Ú©Ù‡ این اصل اخلاقی‌ی پیش‌نهادی‌ی من هیچ Ù…Ù†Ø§ÙØ§Øªâ€ŒØ§ÛŒ با این شرایط ندارد. این اصل می‌گوید Ú©Ù‡ نوع رابطه‌ی پلیدی‌ی عمل Ùˆ Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ÛŒØŒ رابطه‌ی مستقیم است ولی درباره‌ی جزییات رابطه چیزی نمی‌گوید. برای ØµØØ¨Øª از جزییات باید اصل‌های دیگر را وارد بررسی‌مان کرد.
به روجا: نکته‌ی خوبی است اما به نظرم مشکل‌ای ایجاد نمی‌شود. اگر عمل من باعث آزار خود من بشود (Ú†Ù‡ باعث آزار دیگران بشود Ùˆ Ú†Ù‡ نشود)ØŒ آن وقت من نسبت به خود عمل غیراخلاقی انجام داده‌ام. Ùˆ هر چقدر Ú©Ù‡ خودآگاهی‌ام بیش‌تر باشد، میزان غیراخلاقی‌بودن عمل‌ام نیز بیش‌تر است (این اصل درباره‌ی اندازه‌ی دقیق غیراخلاقی‌بودن ØØ±Ù‌ای نمی‌زند).
در مورد له‌کردن یک یا یک کلونی‌ی مورچه: به نظرم ØªÙØ§ÙˆØª این است Ú©Ù‡ کلونی‌ی مورچه‌ها دارای Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ÛŒâ€ŒÛŒ بیش‌تری نسبت به مورچه‌ی تک است. در واقع Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯Ø¢Ú¯Ø§Ù‡ÛŒâ€ŒÛŒ کلونی بیش از مجموع خودآگاهی‌ی هر مورچه به تنهایی است. Ùˆ Ø§ØªÙØ§Ù‚ا این اصل خیلی جذاب است چون اجازه می‌دهد راجع به چیزهایی ØØ±Ù بزنیم Ú©Ù‡ ÙØ±Ø§ØªØ± از موجود تک Ùˆ مستقل بیولوژیک هستند: می‌توانیم راجع به جامعه در Ú©Ù„ ØØ±Ù بزنیم.
جناب سولوژن،
در مورد اين پست زماني مي شه نظر دقيق داد كه تعري٠دقيقي از خودآگاهي و معيارهايي كه براي سنجش اون به كار مي بريم رو هم ارائه بديم. مثلن:
– آيا خودآگاهي رو صرÙÙ† در Ø³Ø·Ø Ø¨ÙŠÙˆÙ„ÙˆÚ˜ÙŠÙƒ بررسي مي كنيم Ùˆ اون رو نتيجه يك سري عمليات بيولوژيك در مغز مي دونيم؟ يا براي Ø±ÙˆØ Ù‡Ù… جايگاهي قائل هستيم؟
– آيا دامنه موجودات زنده رو تنها در جانوران ÙØ±Ø¶ مي كنيم يا گياهان Ùˆ تك سلولي ها Ùˆ يروسها رو هم به ØØ³Ø§Ø¨ مي آريم؟ در تعري٠كلي، مجموعه زمين به عنوان يك موجود زنده با سطØÙŠ Ø§Ø² هوشمندي در نظر Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ مي شه.
اما پرسش اصلي من در مورد بخشيه كه در مورد ماشينها نوشتيد.
تعري٠“آسيب” Ùˆ Ù†ØÙˆÙ‡ آشكار شدن اون از جانب موجود زنده چيه؟ در مورد موجودات زنده Ù…Ùهومي به نام “درد” وجود داره. به طور كلي درد عكس العمل مغز در شرايطيه كه بخشي از موجود زنده در ØØ§Ù„ آسيب ديدن باشه يا در شرايطي قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ باشه كه خارج از Ù…ØØ¯ÙˆØ¯Ù‡ توانايي هاي اون عضو باشه. البته Ù…Ùهوم درد زماني معني پيدا مي كنه كه اون موجود داراي سطØÙŠ Ø§Ø² هوش Ùˆ اختيار در تصميم گيري باشه Ùˆ به اين شكل درد به عنوان يكي از پارامترهاي تصميم گيري در نظر Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ مي شه. ØØ§Ù„ اگر در يك ماشين با سطØÙŠ Ø§Ø² هوشمندي Ùˆ اختيار تعريÙÙŠ مشابه درد وجود داشته باشه آيا مي تونيم اين معيار اخلاقي رو در موردش در نظر بگيريم؟ سالها قبل (شايد 17 سال قبل) با دوستي كه در زمينه هوش مصنوعي كار مي كرد در مورد موجودات هوشمندي كه به شكل نرم Ø§ÙØ²Ø§Ø±ÙŠ Ø¯Ø± كامپيوتر قابل خلق بودند Ùˆ تعامل اون موجودات با هم ØµØØ¨Øª مي كرديم. يكي از پرسش ها اين بود كه زماني كه ما از اون برنامه خارج مي شيم Ùˆ تمام تاريخچه مقادير رو هم پاك مي كنيم به شكلي اون موجودات رو مي كشيم. آيا در اين مورد عمل غير اخلاقي مرتكب شديم يا نه؟
ببخشید Ù…Ú¯Ù‡ شما Ø³Ø·ÙˆØ Ø®ÙˆØ¯ آگاهی را جمع جبری یا بردای میکنید ØŸ
من Ùکر میکردم قتل یک خرچنگ با Ø³Ø·Ø Ø®ÙˆØ¯ آگاهیی در ØØ¯ یک انسان با قتل هزار خرچنگ با همین نسبت خود اگاهی یکیست . Ú¯Ùˆ اینکه شما یه جور دیگه Ùکر میکنید .
به هر ØØ§Ù„ من اینجوری Ùکر نمیکنم .
در مورد پاسختان قانع شدم اما این را نمیشد از اصلتان استخراج کرد .
در مورد نظر خودم یک چیز مسلم نیست… کسی Ú©Ù‡ به عمد یک مورچه را لگد میکند ØØªÛŒ اگر خودش هم آزار نبیند بعد ها -یا در اثر ÙØ´Ø§Ø± قبر …. – ØªÚ©Ù„ÛŒÙØ´ چیست ØŸ
یعنی باید این را در نظر Ú¯Ø±ÙØª یا در یک نظام لیبرالیی -به Ù…Ùهوم آزادی ÙØ±Ø¯ – این مسئله خود به خود منتÙیست ØŸ آیا دیگران یا یک نظام اخلاقی میتواند در مورد Ø±ÙˆØ ÛŒÚ© Ù†ÙØ± تصمیم بگیرد ØŸ آیا چنین نظام اخلاقیی درست است ØŸ
از نظر من یک نظام اخلاقی میتواند چنین چیزی بگوید اما نمیتوان یا بسیار ÙˆØØ´Øª ناک است Ú©Ù‡ اجرای آنرا مثلا در قضاوت به دست دیگران سپرد .. مانند قوانین قضایی ایران میشود مثل مسئله ØØ¬Ø§Ø¨ یا خوردن الکل یا Ø§Ù„ØØ§Ø¯ …یا غیره …