علم عوام‌زده
کاش آدم‌ها Ùرق بین علم Ùˆ “علم” را می‌Ùهمیدند.
در این روزگار برای قشر خاص‌ای از جامعه (بگیریم قشر متوسط) علم Ùˆ علمی شده راه‌کار درست رسیدن به مسایل. تا این‌جای‌اش “از نظر من” هیچ مشکل‌ای وجود ندارد (گرچه برای قبول داشتن این موضوع لازم است ویژگی‌های ذهنی‌ی مشخص‌ای داشته باشید). ایراد کار وقتی پیش می‌آید Ú©Ù‡ آدم‌ها تصور کنند Ú©Ù‡ جمله‌ای چون “نتایج تØقیقات Ùلان نشان می‌دهد Ú©Ù‡ X” معادل “Øقیقت این است Ú©Ù‡ X” Ùˆ یا Øتی خیلی ساده‌تر‌ Ùˆ بدون قیدتر جمله‌ای مانند “نتیجه‌ی علم‌ورزی این است Ú©Ù‡ X” است.
همین الان وبلاگی را می‌خواندم Ú©Ù‡ متن‌ای را از سایت‌ای ترجمه کرده بود Ùˆ به عنوان Øقیقت به ملت داده بود Ùˆ به دیگرانی Ú©Ù‡ به چنان Øقیقت‌ای باور ندارند Ú¯Ùته بود Ú©Ù‡ خیلی Ù†Ùهمند. بعد Ú©Ù„ÛŒ کامنت برای آن پست گذاشته بودند Ùˆ تشکر کرده بودند Ú©Ù‡ با روش علمی Øقیقت را به اØمق‌ها نشان داده است. در Øالی Ú©Ù‡ نه الزامی وجود دارد Ú©Ù‡ آن سایت معتبر Øساب شود Ùˆ نه این‌که الزامی دارد نتیجه‌ی Ùلان تØقیق‌ای Ú©Ù‡ در به‌ترین مجله‌ی آن رشته نیز چاپ شده باشد کاملا درست باشد یا مهم‌تر از همه نتیجه‌ی تØقیق به آن صورت تاویل‌بردار باشد.
7 thoughts on “علم عوام‌زده”
یه آدم متوسط ساختارش این جوریه که کمونیسم رو تبدیل به مذهب میکنه و موارد مشابه دیگه.
انتظار زیادی داری.
كار بكنه بقيه اش مهم نيست.
براي تمدد اعصاب وب‌لاگ منو بخون ((:
برداشت نادرست از داده‌های آماری Ùˆ نتایج مطالعات علمی، چیزی نیست Ú©Ù‡ به اÙراد عادی منØصر باشد. Øتی Ù…Øققین هم ممکن است در پروسه استنتاج اشتباه‌های ÙاØØ´ کنند. بیشترین این اشتباه‌ها از نوعی است Ú©Ù‡ به قول شما از عبارت «نتایج تØقیقات Ùلان نشان می‌دهد Ú©Ù‡ X» نتیجه‌گیری‌های نادرست به عمل می‌آید. معروÙ‌ترین Ùˆ شایع‌ترین این نوع نتیجه‌گیری‌ها، اشتباه‌کردن رابط Ùˆ علیت (correlation and causation) است. در بسیاری از تØقیقات مبتنی بر آمار، Ù…Øقق در مقاله خود در نهایت می‌گوید «بین پارامتر X Ùˆ Y رابطه وجود دارد» Ùˆ اÙراد در نقل قول‌ها آنرا به تدریج تبدیل می‌کنند به «X دلیل Y است». با این وجود نباید به قول معرو٠آنقدر عقب عقب رÙت Ùˆ از آن طر٠بام اÙتاد. برخی در جهت معکوس نتیجه‌گیری می‌کنند Ú©Ù‡ اصولا منابع علمی Ùˆ به خصوص آمار،‌ غیر قابل استÙاده هستند Ùˆ Øتی برخی به جستجوی توطئه در آنها می‌پردازند. بدیهی است Ú©Ù‡ هر دو روش نادرست است Ùˆ برای ØÙ„ این گونه مشکلات چاره‌ای نیست جز یادگیری اصول منطق Ùˆ استنتاج Ùˆ مبانی آمار.
علم٠عوام‌زده یا عوام٠علم‌زده؟
… امّا به گمانم علم شده است اسطوره‌ی٠زمانه‌ی٠ما Ùˆ همین -شاید- مادّه‌ی٠خام خوبی باشد برای٠پژوهش.
به untitled: البته من از به کارگیری‌ی Ù„Ùظ متوسط بدین‌گونه واهمه دارم. اما قبول دارم خیلی از آدم‌ها این‌گونه‌اند Ùˆ البته به نظرم هر آدمی در یک زمینه‌ای دارای چنین خطایی است. بعضی‌ها در علم،‌ بعضی‌ها در روابط اجتماعی،‌ بعضی‌ها در Ùهم متون ادبی Ùˆ … ! می‌دانی … می‌خواهم بگویم Ú¯Ùتن این‌که بقیه خرند ولی شخص شخیص بنده خر نیست خیلی دشوار است Ùˆ نیاز به پررویی زیادی دارد. اگرچه Ùکر کنم اکثر ما (ایرانی‌ها؟ یا Ú©Ù„ آدم‌ها؟ Ùکر کنم ایرانی‌ها بیش‌تر) یک چنین من‌مØوری‌ای دارند.
به بی‌نام: نکته‌ی خوبی بود. تÙاوت در میزان خطای اÙراد است. موقعی Ú©Ù‡ این پست را نوشتم از این‌که در وبلاگی نظری Ú©Ù„ÛŒ راجع به Ùلان موضوع ارایه شده بود Ùˆ به عنوان اثبات موضوعی از آن استÙاده می‌کردند ناراØت شده بودم. مخصوصا این‌که متخصص آن رشته آمده بود Ùˆ Ú¯Ùته بود Ú©Ù‡ “نه! چنین چیزی ثابت شده نیست” ولی نویسنده‌ی وبلاگ می‌گÙت “البته شاید ØرÙ‌ات درست باشد. اما مهم این است Ú©Ù‡ علم ثابت کرده Ùلان‌طور”. Øالا جدا از این‌ها در ادامه‌ی ØرÙ‌ات بگویم Ú©Ù‡ جالب است Ú©Ù‡ اصولا تواÙÙ‚ خیلی دقیق‌ای بر این‌که منطق Ùˆ یا مثلا اØتمالات Ú†Ù‡ چیزی دارند می‌گویند وجود ندارد.
به ابوالÙضل: اوهوم! دقیقا هر دو! البته من عوام علم‌زده را به عوام ماورای طبیعه‌زده ØªØ±Ø¬ÛŒØ Ù…ÛŒâ€ŒØ¯Ù‡Ù….
به گمان٠من Ú©Ù‡ آدم٠اسطوره‌زده، آدم٠اسطوره‌زده است: بی Ùردیت Ùˆ ناآگاه. Ùکر هم نمی‌کنم Ú©Ù‡ نوع٠علمیَش، چیز٠قابلÙ‌اØترام‌تری باشد؛ Ú©Ù‡ خطرناک‌تر هم هست: علم -دست‌Ù‌کم- برای٠مایی Ú©Ù‡ الان Ùˆ در این باÙت Ù†Ùس می‌کشیم قابل‌Ùاستنادترین Ùˆ پررنگ‌ولعاب‌ترین است Ùˆ همین، از آن بتی می‌سازد نشکستنی.