یون تیخی و مکانیک کوانتوم
من یک مقدار Øال‌ام خوب نیست! سرم درد می‌کند برای کارهای عجیب کردن.
امشب داشتم دنبال این می‌گشتم Ú©Ù‡ کتاب‌های استانیسلاو لم‌ای (Stanislaw Lem) را Ú©Ù‡ درباره‌ی یون تیخی است(Ijon Tichy) پیدا کنم، بعد سر زدم به آمازون Ùˆ نمی‌دانم دقیقا چطور شد Ú©Ù‡ رÙتم سراغ کتاب‌های مکانیک کوانتوم Ùˆ خواندن نظرات ملت درباره‌شان تا بÙهمم کدام‌شان برای کس‌ای Ú©Ù‡ بدون پیش‌زمینه Ùیزیکی می‌خواهد بخواند Ù…Ùیدتر است. انتخاب‌ها بین گریÙیتثز (Griffiths)ØŒ Ùرنچ (French)ØŒ ساکورایی (Sakurai)ØŒ شانکار (Shankar)ØŒ کوهن-تانوجی(ØŸ) (Cohen-Tannoudji) Ùˆ کتاب Ùاینمن (Feynman) بود.
باید اعترا٠کنم آخر سر Ù†Ùهمیدم کدام گزینه‌ی به‌تری است برای‌ام. مثلا گریÙیتثز به نظر می‌رسد خیلی چیزها را Ù†Ú¯Ùته باشد اما من کتاب الکترودینامیک‌اش را دوست داشتم (Ùˆ البته نباید Ùراموش کنم Ú©Ù‡ اگر چیزی را n سال پیش دوست می‌داشتم نه دلیلی دارد الان دوست‌اش داشته باشم Ùˆ نه این‌که به‌ترین Ùˆ Ù…Ùیدترین گزینه باشد). مثلا یکی Ú¯Ùته بود Ú©Ù‡ این بابا هیپی است Ùˆ آدم‌ها به خاطر سبک هیپی‌اش می‌روند کتاب‌اش را می‌خوانند. Ùرنچ به نظر می‌رسد کتاب مقدماتی‌ی خوبی باشد اما من از سرÙصل‌های‌اش خوش‌ام نیامد (در واقع خیلی کلاسیک به نظرم رسید. البته من هم انتظارم معقول نیست). ساکورایی Ùˆ شانکار هم به نظر اساسی می‌آیند ولی هر کدام گویا ایرادهایی دارد. جدا از این‌که بعید می‌دانم کتاب مقدماتی‌ای Ù…Øسوب شوند. کوهن-تانوجی(ØŸ) هم به نظر خوب می‌آید اما دو جلد است Ùˆ تا خیلی پیش نروی به جای اساسی‌ای نمی‌رسی Ùˆ در نتیجه من Øوصله‌ی خواندن‌اش را ندارم. در واقع من می‌خواهم وقت خواب این کتاب‌ها را بخوانم. خودم هم می‌دانم Ú©Ù‡ هیچ دیوانه‌ای تا به Øال بدون ØÙ„ مساله این‌جور چیزها را یاد نگرÙته Ùˆ من هم جزو کسانی نیستم Ú©Ù‡ با خودم در تختخواب کاغذ Ùˆ مداد ببرم Ùˆ مساله ØÙ„ کنم. در نتیجه، وضعیت خنده‌دار است. Øالا Ù…Øض خنده کتاب گریÙیتثژ Ùˆ Ùاینمن را سÙارش دادم ببینم ازشان خوش‌ام می‌آید یا نه.
Øالا همه‌ی این‌ها به Ú†Ù‡ درد من می‌خورد، اØتمالا هیچی!
آها! Ú©Ù…ÛŒ راجع به یون تیخی Ùˆ استانیسلاو لم (Stanislaw Lem) به زبان ساده بگویم: استانیسلاو لم یک نویسنده است! یک نویسنده‌ی تقریبا علمی-تخیلی‌نویس Ú©Ù‡ البته سبک‌های دیگری نیز تجربه کرده اما من چیزی از سبک‌های دیگرش نخوانده‌ام. گمان‌ام لهستانی باشد. کتاب خیلی معرو٠او سولاریس است Ú©Ù‡ پیش‌تر درباره‌اش -به گمان‌ام- نوشته بودم. سولاریس همین کتاب‌ای است Ú©Ù‡ Ùیلم هم از آن ساخته شده Ùˆ اØتمالا بعضی از سینمادوستان خیلی به نسخه‌ی اول‌اش علاقه دارند (نمی‌گویم کارگردان‌اش کیست چون ربطی ندارد). کتاب دیگر لم، تسخیرناپذیر (The Invincible) است Ú©Ù‡ در ایران هم ترجمه شده. من از هر دو کتاب به شدت لذت برده‌ام. Øالا نکته‌ی اساسی‌اش این است Ú©Ù‡ من لم را نه از سولاریس‌اش می‌شناسم Ùˆ نه از تسخیرناپذیرش. بلکه از سری داستان‌های یون تیخی‌ای Ú©Ù‡ زمانی در مجله‌ی دانشمند چاپ می‌شد (این دانشمند را دانش‌مند ننوشتم چون اسم خاص شده است در این مورد!). کی؟ Ùکر کنم Øدود اواخر دهه‌ی شصت Ùˆ اوایل Ù‡Ùتاد: زمانی Ú©Ù‡ دانشمند مجله‌ی Ù…Øبوب من بود. این آقای یون تیخی، Ùضانوردی باØال است Ú©Ù‡ سÙرهای عجیب Ùˆ غریبی می‌کند. این سÙرهای‌اش آن‌قدر هیجان‌انگیز بود Ú©Ù‡ خاطرات کودکی‌ی مرا جوری Ø´Ú©Ù„ داده Ú©Ù‡ اینک دنبال کتاب‌های‌اش باشم. اØتمالا به زودی می‌روم کتاب‌های‌اش را می‌گیرم Ùˆ می‌خوانم. نمی‌دانم در ایران وضعیت انتشارش چطوری باشد. به نظرم چاپ نشده در Øالی Ú©Ù‡ بخش زیادی (Øالا نمی‌دانم بیش‌تر یا کم‌تر) کتاب در طول چند سال در مجله‌ی دانشمند چاپ شده بود. خلاصه کتاب‌های استانیسلاو لم را بخوانید Ú©Ù‡ یکی از بزرگ‌ترین علمی-تخیلی‌نویس‌های دنیا است Ùˆ در ضمن بعد ÙلسÙی‌ی کارش هم پررنگ است.
تکمیلی در مورد مکانیک کوانتوم خواندن:
بچه‌ها راه‌نمایی کردند که چه کار کنم. نوشته‌های‌شان را -با اندکی جابه‌جایی- همین زیر می‌آورم:
علی: من از کتابهایی Ú©Ù‡ Ú¯Ùتی گریÙیتس Ùˆ ساکورای را Ú©Ù… Ùˆ بیش مطالعه کرده ام. گریÙیتس رو معمولا تو لیسانس تدریس Ù…ÛŒ کنند. به نظرم کتاب خوبیه (اگه تا Øالا به صورت جدی Ùیزیک نخوندی). در ضمن توی تخت خواب هم میشه اون رو خوند. به جنبه های ÙلسÙÛŒ قضیه هم ناخونک زده. اما ساکورای خیلی پیشرÙته تره. توی Ùوق از روش درس Ù…ÛŒ دن. راستش لیسانس های Ùیزیک هم باهاش مشکل دارند. به هر صورت به نظر من Lie Theory پیش نیازشه. یعنی باید با Ù…Øاسبات جبر Ù„ÛŒ راØت باشی تا بتونی اون رو بخونی.
سهیل:
Û±) به نظرم باید Sakurai رو میگرÙتی! Shankar Ùقط برای شروع خوبه (اونم برای یه دانشجوی undergrad).
Û²) اینو باید زودتر میگÙتم، ولی Sakurai برای یه undergraduate کتاب سختیه برای شروع یادگرÙتن quantum mechanics – منظورم از این جمله اینه Ú©Ù‡ Ùکر نمیکنم برای یه کسی Ú©Ù‡ داره graduate studiesØ´ رو انجام میده سخت باشه Øتی اگه رشته اش Ùیزیک نباشه. Ùقط یادت باشه Ú©Ù‡ بخش 1.1 رو نخونی (یه چیزی تو مایه های مقدمه س ولی خیلی گمراه کننده) Ùˆ از 1.2 شروع Ú©Ù†ÛŒ.
این کتاب از اول با ریاضیات شروع میکنه Ùˆ کاری به تاریخچه Ùˆ Ù†Øوه پیدایش quantum mechanics نداره (منم برای همین ازش خوشم میاد Ú©Ù‡ داستان نمیگه برات Ùˆ یک راست میره سر اصل مطلب). به نظرم Ùقط Ú©Ù…ÛŒ (Ùˆ Ùقط “Ú©Ù…ÛŒ”) به linear algebra نیاز داری برای شروع (بعدش Ú©Ù‡ میشه differential equations Ùˆ Ú©Ù…ÛŒ complex analysis) Ùˆ نیازی به lie algebra نداری.
به هر Øال، اگه دیدی خیلی سخته (Ú©Ù‡ Ùکر نمیکنم برای کسی با background تو توی ریاضیات سخت باشه)ØŒ میتونی برای Shankar رو بخونی (ولی Ùقط برای شروع – بیشتر نه، چون خیلی وقتت رو میگیره). ولی بازم میگم Ú©Ù‡ Ùکر نمیکنم سخت باشه برای شروع…
20 thoughts on “یون تیخی Ùˆ مکانیک کوانتوم”
آن تسخیرناپذیر جزو معدود کتابهایی بود که من از ترس مردم تا تمام شد، یک شاهکار بود.سری «راما» آرتور سی کلارک را خواندی؟
هممم…. من هم يون تيخی را خيلی دوست داشتم. Ùˆ البته بعد اجتماعی-سياسی هم دارد کارهای‌اش.
راستی می‌دانی Ú©Ù‡ در غرب Ùکر می‌کرده‌اند اسانيسلاو لم وجود ندارد؟ Ùکر می‌کرده‌اند Ú©Ù‡ ÙŠÚ© Ù†Ùر آدم نمی‌تواند اين همه بنويسد Ùˆ اين قدر هم خوب بنويسد. برای همين Ùکر می‌کرده‌اند Ú©Ù‡ ÙŠÚ© جمع نويسنده هستند Ú©Ù‡ بلوک شرق برای اين Ú©Ù‡ روی غرب را Ú©Ù… کند به اسم٠لم عَلَم کرده است!!
به میرزا پیکوÙسکی: اوهوم! خیلی عالی بود. در واقع هر Ú©Ù‡ Ú¯Ùته است Ú©Ù‡ ادبیات علمی‌تخیلی برای بچه‌های Ú©ÙˆÚ†Ú© است، یک روشن‌Ùکرنمای بی‌سواد خر است! (هاها! به این می‌گویند رادیکالیسم!)
راماها را هم چند سال پیش خواندم. (: آن‌ها هم خیلی خوب بودند. البته Ùرق داشتند.
به لرد شارلون: نه! نمی‌دانستم چنین ØرÙÛŒ زده‌اند. لم خیلی نوشته دارد. هنوز هم بسیاری از کارهای‌اش ترجمه نشده.
کوانتوم به نظر خوب مي‌آيد، دقيقاً خوب نه، شايد لازم بهتر باشد. به هر Øال شايد اين‌دÙعه نشستيم باهم ÙŠÚ© کتابي خوانديم
به نظرم باید Sakurai رو میگرÙتی! Shankar Ùقط برای شروع خوبه (اونم برای یه دانشجوی undergrad).
من از کتابهایی Ú©Ù‡ Ú¯Ùتی گریÙیتس Ùˆ ساکورای را Ú©Ù… Ùˆ بیش مطالعه کرده ام. گریÙیتس رو معمولا تو لیسانس تدریس Ù…ÛŒ کنند. به نظرم کتاب خوبیه (اگه تا Øالا به صورت جدی Ùیزیک نخوندی). در ضمن توی تخت خواب هم میشه اون رو خوند. به جنبه های ÙلسÙÛŒ قضیه هم ناخونک زده. اما ساکورای خیلی پیشرÙته تره. توی Ùوق از روش درس Ù…ÛŒ دن. راستش لیسانس های Ùیزیک هم باهاش مشکل دارند. به هر صورت به نظر من Lie Theory پیش نیازشه. یعنی باید با Ù…Øاسبات جبر Ù„ÛŒ راØت باشی تا بتونی اون رو بخونی.
به سهیل: ممنون از راه‌نمایی‌ات! دقیقا منتظرش بودم. (: سÙارش‌اش را دادم. اØتمالا نتیجه‌اش این می‌شود Ú©Ù‡ همه‌ی کتاب‌ها را می‌گیریم Ùˆ بعد بار می‌زنم با خودم تا خانه (اتاق؟!) می‌آورم Ùˆ Ù‡Ùته‌ی بعد یک گاری می‌گیریم تا ببرم پس‌شان بدهم!
به علی: من برای‌ام جالب است Ú©Ù‡ تو چرا این‌ها را خوانده‌ای!!! ممنون! به سÙارش‌تان عمل شد. Lie Algebra هم بیش از چند تعری٠نمی‌دانم: در Øد همان Ùصل Khalil.
اÙسانه‌های تخيلی برای بچه‌های Ú©ÙˆÚ†Ú© است.
My URL, third part
ای بابا منظورم اÙسانه‌های علمی بود…مثل اين Ú©Ù‡ واقعاً خر شدم.
راستی، Feynman رو “Ùاینمن” میخونن! (:
اینو باید زودتر میگÙتم، ولی Sakurai برای یه undergraduate کتاب سختیه برای شروع یادگرÙتن quantum mechanics – منظورم از این جمله اینه Ú©Ù‡ Ùکر نمیکنم برای یه کسی Ú©Ù‡ داره graduate studiesØ´ رو انجام میده سخت باشه Øتی اگه رشته اش Ùیزیک نباشه. Ùقط یادت باشه Ú©Ù‡ بخش 1.1 رو نخونی (یه چیزی تو مایه های مقدمه س ولی خیلی گمراه کننده) Ùˆ از 1.2 شروع Ú©Ù†ÛŒ.
این کتاب از اول با ریاضیات شروع میکنه Ùˆ کاری به تاریخچه Ùˆ Ù†Øوه پیدایش quantum mechanics نداره (منم برای همین ازش خوشم میاد Ú©Ù‡ داستان نمیگه برات Ùˆ یک راست میره سر اصل مطلب). به نظرم Ùقط Ú©Ù…ÛŒ (Ùˆ Ùقط “Ú©Ù…ÛŒ”) به linear algebra نیاز داری برای شروع (بعدش Ú©Ù‡ میشه differential equations Ùˆ Ú©Ù…ÛŒ complex analysis) Ùˆ نیازی به lie algebra نداری.
به هر Øال، اگه دیدی خیلی سخته (Ú©Ù‡ Ùکر نمیکنم برای کسی با background تو توی ریاضیات سخت باشه)ØŒ میتونی برای Shankar رو بخونی (ولی Ùقط برای شروع – بیشتر نه، چون خیلی وقتت رو میگیره). ولی بازم میگم Ú©Ù‡ Ùکر نمیکنم سخت باشه برای شروع…
داستانهای کئتاه جناب یون تیخی را در مجله دانشمند می‌خواندم ØŒ یادش به خیر دوران نوجوانی. خوب ØŒ Ú©Ù…ÛŒ کمیک بودندومن ایزام آسیمو٠را ØªØ±Ø¬ÛŒØ Ù…ÛŒâ€ŒØ¯Ø§Ø¯Ù…. نویسنده علمی-تخیلی نویس مورد علاقه من بود. Ùکر می‌کنم خواندن کتابهای علمی-تخیلی برای هر سنی بد نباشه. قوه تخیل آدم را بالا می‌برن.
لینکتان را به کتابخانه صوتی دیدم ØŒ بسیار جالب بود به ورژن Ùارسیش هم سر زدم Ø© در مورد همه آدمهای شاه متاسÙانه جند تا از لینکها کار نمی‌کرد. از اظهار نظرتان درباره مسئله کپی‌رایت ممنونم ØŒ خودم علاقه زیادی به ادامه کار دارم. گویا وبلاگ کتابهای Ùارسی رایگان کارش را متوق٠کرده. گرچه این وبلاگ را دوست داشتم ولی Øجم کتابهای صرÙا ادبی ونه سیاسی Ùˆ مذهبی در این کتابخانه پایین بود.
یک سؤال: چرا وبلاگ شما را نمی‌دیدم؟ امروز که وبلاگتان را خواندم بسیار علاقمندش شدم.
Ùكر كنم Ùاينمن انتخاب خيلى خوبى است. يك بار يك استاد معرو٠Ùيزيك( كه يادم نمى ايد كه بود)Ú¯Ùته بود اگر ميخواهيد مطلبى از Ùيزيك را بÙهميد يا Ùاينمن را بخوانيد يا لانداو را. دومى كمى پيشرÙته است ولى اولى)Feynman lectures on physics) مجموعه درسهايى است كه Ùاينمن در طول دو سال به دانشجويان تازه وارد ليسانس داده است Ùˆ با رياضيات مقدماتى Ù…Ùاهيم Ùيزيكى را به شكل زيبايى بيان ميكند.
سلام من امتØان Ùیزیک نهایی ام را خیلی بد دادم البته دوستای دیگم هم Ù…ÛŒ Ú¯Ù† بد دادن خداییش سوالارو خیلی سخت داده بودن در Øد نامردی همه Ù…ÛŒ Ú¯Ù† بد دادیم Øالا اصلا نمی دونم Ú†Ù‡ کار کنم Ùقط Ø·Ø±Ø§Ø Ø³ÙˆØ§Ù„Ùˆ واگذارش Ù…ÛŒ کنم به خدا اگه کسی پیشنهادی داره Ú©Ù‡ من Ú†ÛŒ کار کنم به من میل کنه Happy_zini@yaHOO.COM
به زینت: من ایده‌ی خاص‌ای ندارم. امیدوارم آن‌قدر Ú©Ù‡ Ùکر می‌کنید بد نشوید Ùˆ ورقه‌صØÛŒØ‌کن هم خوب نمره به‌تان بدهد.
كتاب ساكورايي براي شروع خيلي سخته.من كتاب «مباني نظريه كوانتمي» نوشته “سل ويدر” رو پيشتهاد ميكنم.مخصوصا براي كساني كه Ø³Ø·Ø Ø±ÙŠØ§Ø¶ÙŠØ§ØªØ´ÙˆÙ† خيلي بالا نيست. مطالب رو خيلي راØت Ùˆ قابل Ùهم Ú¯Ùته.
كتاب مكانيك كوانتمي نوشته برانسدن هم خوبه.خودش تو مقدمه Ú¯Ùته اين كتاب رو براي دانشجويان رشته Ùيزيك نوشته نه رياضي.
علي: دانشجوي رشته Ùيزيك
سلام من Ùيزيك ميخونم كوانتوم ور داشتم مي ترسم برم طرÙØ´ سخته چيكار كنم؟
ميخام كتابي بخونم كه همه جانبه Ùˆ روون باشه گازيوروويچ رو دارم.اما…….
سلام
Øالا کدامش رو خواندی Ùˆ کدامش خوب بود ØŸ
به سعید: در نهایت هیچ کدام را بیش از چند صÙØÙ‡ نخواندم.