من یک مقدار حال‌ام خوب نیست! سرم درد می‌کند برای کارهای عجیب کردن.
امشب داشتم دنبال این می‌گشتم که کتاب‌های استانیسلاو لم‌ای (Stanislaw Lem) را که درباره‌ی یون تیخی است(Ijon Tichy) پیدا کنم، بعد سر زدم به آمازون و نمی‌دانم دقیقا چطور شد که رفتم سراغ کتاب‌های مکانیک کوانتوم و خواندن نظرات ملت درباره‌شان تا بفهمم کدام‌شان برای کس‌ای که بدون پیش‌زمینه فیزیکی می‌خواهد بخواند مفیدتر است. انتخاب‌ها بین گریفیتثز (Griffiths)، فرنچ (French)، ساکورایی (Sakurai)، شانکار (Shankar)، کوهن-تانوجی(؟) (Cohen-Tannoudji) و کتاب فاینمن (Feynman) بود.
باید اعتراف کنم آخر سر نفهمیدم کدام گزینه‌ی به‌تری است برای‌ام. مثلا گریفیتثز به نظر می‌رسد خیلی چیزها را نگفته باشد اما من کتاب الکترودینامیک‌اش را دوست داشتم (و البته نباید فراموش کنم که اگر چیزی را n سال پیش دوست می‌داشتم نه دلیلی دارد الان دوست‌اش داشته باشم و نه این‌که به‌ترین و مفیدترین گزینه باشد). مثلا یکی گفته بود که این بابا هیپی است و آدم‌ها به خاطر سبک هیپی‌اش می‌روند کتاب‌اش را می‌خوانند. فرنچ به نظر می‌رسد کتاب مقدماتی‌ی خوبی باشد اما من از سرفصل‌های‌اش خوش‌ام نیامد (در واقع خیلی کلاسیک به نظرم رسید. البته من هم انتظارم معقول نیست). ساکورایی و شانکار هم به نظر اساسی می‌آیند ولی هر کدام گویا ایرادهایی دارد. جدا از این‌که بعید می‌دانم کتاب مقدماتی‌ای محسوب شوند. کوهن-تانوجی(؟) هم به نظر خوب می‌آید اما دو جلد است و تا خیلی پیش نروی به جای اساسی‌ای نمی‌رسی و در نتیجه من حوصله‌ی خواندن‌اش را ندارم. در واقع من می‌خواهم وقت خواب این کتاب‌ها را بخوانم. خودم هم می‌دانم که هیچ دیوانه‌ای تا به حال بدون حل مساله این‌جور چیزها را یاد نگرفته و من هم جزو کسانی نیستم که با خودم در تختخواب کاغذ و مداد ببرم و مساله حل کنم. در نتیجه، وضعیت خنده‌دار است. حالا محض خنده کتاب گریفیتثژ و فاینمن را سفارش دادم ببینم ازشان خوش‌ام می‌آید یا نه.
حالا همه‌ی این‌ها به چه درد من می‌خورد، احتمالا هیچی!

آها! کمی راجع به یون تیخی و استانیسلاو لم (Stanislaw Lem) به زبان ساده بگویم: استانیسلاو لم یک نویسنده است! یک نویسنده‌ی تقریبا علمی-تخیلی‌نویس که البته سبک‌های دیگری نیز تجربه کرده اما من چیزی از سبک‌های دیگرش نخوانده‌ام. گمان‌ام لهستانی باشد. کتاب خیلی معروف او سولاریس است که پیش‌تر درباره‌اش -به گمان‌ام- نوشته بودم. سولاریس همین کتاب‌ای است که فیلم هم از آن ساخته شده و احتمالا بعضی از سینمادوستان خیلی به نسخه‌ی اول‌اش علاقه دارند (نمی‌گویم کارگردان‌اش کیست چون ربطی ندارد). کتاب دیگر لم، تسخیرناپذیر (The Invincible) است که در ایران هم ترجمه شده. من از هر دو کتاب به شدت لذت برده‌ام. حالا نکته‌ی اساسی‌اش این است که من لم را نه از سولاریس‌اش می‌شناسم و نه از تسخیرناپذیرش. بلکه از سری داستان‌های یون تیخی‌ای که زمانی در مجله‌ی دانشمند چاپ می‌شد (این دانشمند را دانش‌مند ننوشتم چون اسم خاص شده است در این مورد!). کی؟ فکر کنم حدود اواخر دهه‌ی شصت و اوایل هفتاد: زمانی که دانشمند مجله‌ی محبوب من بود. این آقای یون تیخی، فضانوردی باحال است که سفرهای عجیب و غریبی می‌کند. این سفرهای‌اش آن‌قدر هیجان‌انگیز بود که خاطرات کودکی‌ی مرا جوری شکل داده که اینک دنبال کتاب‌های‌اش باشم. احتمالا به زودی می‌روم کتاب‌های‌اش را می‌گیرم و می‌خوانم. نمی‌دانم در ایران وضعیت انتشارش چطوری باشد. به نظرم چاپ نشده در حالی که بخش زیادی (حالا نمی‌دانم بیش‌تر یا کم‌تر) کتاب در طول چند سال در مجله‌ی دانشمند چاپ شده بود. خلاصه کتاب‌های استانیسلاو لم را بخوانید که یکی از بزرگ‌ترین علمی-تخیلی‌نویس‌های دنیا است و در ضمن بعد فلسفی‌ی کارش هم پررنگ است.

تکمیلی در مورد مکانیک کوانتوم خواندن:
بچه‌ها راه‌نمایی کردند که چه کار کنم. نوشته‌های‌شان را -با اندکی جابه‌جایی- همین زیر می‌آورم:
علی: من از کتابهایی که گفتی گریفیتس و ساکورای را کم و بیش مطالعه کرده ام. گریفیتس رو معمولا تو لیسانس تدریس می کنند. به نظرم کتاب خوبیه (اگه تا حالا به صورت جدی فیزیک نخوندی). در ضمن توی تخت خواب هم میشه اون رو خوند. به جنبه های فلسفی قضیه هم ناخونک زده. اما ساکورای خیلی پیشرفته تره. توی فوق از روش درس می دن. راستش لیسانس های فیزیک هم باهاش مشکل دارند. به هر صورت به نظر من Lie Theory پیش نیازشه. یعنی باید با محاسبات جبر لی راحت باشی تا بتونی اون رو بخونی.

سهیل:
۱) به نظرم باید Sakurai رو میگرفتی! Shankar فقط برای شروع خوبه (اونم برای یه دانشجوی undergrad).
Û²) اینو باید زودتر میگفتم، ولی Sakurai برای یه undergraduate کتاب سختیه برای شروع یادگرفتن quantum mechanics – منظورم از این جمله اینه Ú©Ù‡ فکر نمیکنم برای یه کسی Ú©Ù‡ داره graduate studiesØ´ رو انجام میده سخت باشه حتی اگه رشته اش فیزیک نباشه. فقط یادت باشه Ú©Ù‡ بخش 1.1 رو نخونی (یه چیزی تو مایه های مقدمه س ولی خیلی گمراه کننده) Ùˆ از 1.2 شروع Ú©Ù†ÛŒ.
این کتاب از اول با ریاضیات شروع میکنه Ùˆ کاری به تاریخچه Ùˆ نحوه پیدایش quantum mechanics نداره (منم برای همین ازش خوشم میاد Ú©Ù‡ داستان نمیگه برات Ùˆ یک راست میره سر اصل مطلب). به نظرم فقط Ú©Ù…ÛŒ (Ùˆ فقط “Ú©Ù…ÛŒ”) به linear algebra نیاز داری برای شروع (بعدش Ú©Ù‡ میشه differential equations Ùˆ Ú©Ù…ÛŒ complex analysis) Ùˆ نیازی به lie algebra نداری.
به هر حال، اگه دیدی خیلی سخته (Ú©Ù‡ فکر نمیکنم برای کسی با background تو توی ریاضیات سخت باشه)ØŒ میتونی برای Shankar رو بخونی (ولی فقط برای شروع – بیشتر نه، چون خیلی وقتت رو میگیره). ولی بازم میگم Ú©Ù‡ فکر نمیکنم سخت باشه برای شروع…